خانه تاریخی بنی طبا

مجموعه ای بی نظیر از خانه های تاریخی در آران و بیدگل

مجموعه بزرگ طباطبايی، شامل مجموعه خانه طباطبايی، بازارچه، مهمان‌خانه ميرزا معصوم، آب انبار ميرزا معصوم (حاج آقا شهاب)، مسجد ملا محمود و حمام رئيسه با سازماندهی معماری، ارتباطی و كاربردی جالب توجه است.

مجموعه خانه طباطبايی كه شامل چهار خانه بزرگ در اطراف هشتی ورودی است، از مهم‌ترين يادگاری‌های خاندان طباطبايی است كه با تغيير مالكيت آن در زمان معاصر، به خانه‌های حاج «جعفرآقا طباطبايی»، سيد «حبيب اله سبطينی»، «اربابی» و حاج آقا «شهاب بنی طبا» تجزيه شده است.

دو خانه طباطبايی و سبطينی تا حدودی رو به ويرانی نهاده ولی خانه های اربابی و بنی طبا به كوشش شهرداری آران و بيدگل خريداری شده و خانه بنی طبا نيز با همكاری اداره ميراث فرهنگی، مرمت‌هايی را در پی داشته كه هم‌اكنون مركز صنايع دستی و گردشگری آران و بيدگل در آن داير است.

مجموعه خانه طباطبايی، دارای معماری درون‌گرا بوده است و به سبك حياط مركزی و گودال باغچه بنا شده و طی اعصار گذشته، تغييرات و تحولات فراوانی را به خود ديده است.

بزرگ‌ترين كارگاه شعربافی به همت حاج آقا شهاب بنی طبا در اين مكان بنيان نهاده شد و اين مجموعه، به يكی از مراكز مهم شعربافی و تهيه انواع پارچه‌ها در دوره قاجاريه تبديل شد، به‌طوری كه هنوز نيز می‌توان آثار بجا مانده از اين كارگاه و صنعت فراگير شعربافی را در اين خانه مشاهده كرد.

مهمان خانه مير معصوم در سمت شرقی خانه بنی طبا در مسير گذر بنی طبا قرار داشته كه جهت اطراق مهمان‌های خاندان طباطبايی طراحی و ساخته شده كه تخريب و سپس نوسازی و تعمير شده است.

آب انبار ميرزا معصوم كه به حاج آقا شهاب نيز معروف است، دارای قدمت صفوی – قاجاری بوده و چسبيده به خانه بنی طبا و در جهت شرقی آن قرار دارد كه اين آب انبار توسط اهالی محل آب‌گيری شده و قابل استفاده است.

حمام رئيسه نيز يكی ديگر از بناهای وابسته به مجموعه طباطبايی است كه با ساختار قاجاری خود، در كنار مسجد حاج ملا محمود، خودنمايی می‌كند.

اين دو بنا چسبيده به‌هم بوده و روبروی آب انبار حاج ميرزا معصوم قرار می‌گيرند.